-71655.jpg&w=640&q=75)
نشان فتح (درجه یک)
Holder of the Order of Fath (First Class)
نشان فتح (درجه یک)
مقدمه
در میان افتخارات رسمی جمهوری اسلامی ایران، نشان فتح درجه یک یکی از برجستهترین و ارزشمندترین نشانهای نظامی محسوب میشود. این نشان برای افرادی صادر میشود که در دوران دفاع مقدس یا ماموریتهای حساس نظامی، نقش کلیدی و سرنوشتسازی در پیروزیها و حراست از کشور ایفا کردهاند. نشان فتح نمادی از ایثار، تدبیر و شجاعت است و بالاترین مرتبه آن یعنی «درجه یک» تنها به فرماندهان طراز اول اعطا میشود.
تاریخچه ایجاد نشان فتح
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، برای تکریم فداکاریهای رزمندگان و فرماندهان در دوران جنگ تحمیلی، نظام جدیدی از نشانها و مدالهای افتخار ایجاد شد. در این چارچوب، در دهه شصت خورشیدی، «نشان فتح» بهعنوان یک نشان نظامی با سه درجه طراحی گردید.
واژه «فتح» در نام این نشان برگرفته از مفهوم پیروزی در راه خدا و دفاع از ارزشهای اسلامی است. نخستین نمونههای این نشان در سالهای میانی جنگ تحمیلی به برخی فرماندهان ارشد سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی ایران اهدا شد.
ساختار و ویژگیهای نشان فتح
طراحی نشان فتح بر پایه نمادهای اسلامی و ملی انجام شده است. بدنه اصلی آن معمولاً از فلز براق (اغلب طلا برای درجه یک) ساخته میشود و بر روی آن، طرحی از پرچم جمهوری اسلامی ایران یا شمشیر و شاخه زیتون حک میشود که نشانهای از صلح و قدرت است.
در قسمت مرکزی، عبارت «فتح» بهصورت خوشنویسیشده قرار دارد و حاشیهای از پرتوهای نور آن را دربر گرفته است. درجههای پایینتر (درجه دو و سه) با تغییر در رنگ و جنس متمایز میشوند.
معیارها و شرایط دریافت نشان فتح درجه یک
اهدای نشان فتح درجه یک تابع ضوابط دقیق و بررسی در سطوح عالی نظامی و سیاسی است. برخی از معیارهای اعطای آن عبارتاند از:
رهبری موثر در عملیاتهای بزرگ نظامی یا دفاعی.
ایجاد تحول راهبردی در ساختار دفاعی کشور یا نهادهای نظامی.
کسب پیروزی مهم در نبردهای میدانی یا ماموریتهای حیاتی.
نشان دادن شجاعت و تصمیمگیری سرنوشتساز در شرایط بحرانی.
تدوین یا اجرای طرحهای راهبردی که منجر به حفظ تمامیت ارضی کشور شدهاند.
افراد واجد شرایط پس از بررسی دقیق در شورای عالی نشانها و تایید مقام معظم رهبری، مفتخر به دریافت این نشان میشوند.
دارندگان برجسته نشان فتح درجه یک
در طول تاریخ جمهوری اسلامی، تنها تعداد محدودی از فرماندهان نظامی این نشان را دریافت کردهاند. از جمله مشهورترین چهرههایی که به این افتخار نائل شدهاند میتوان به سردار شهید حاج قاسم سلیمانی اشاره کرد که نشان فتح درجه یک را به پاس سالها مجاهدت و فرماندهی هوشمندانه در محور مقاومت دریافت نمود. همچنین فرماندهان دیگری که در دفاع مقدس یا ماموریتهای برونمرزی نقش اساسی داشتهاند، مفتخر به دریافت آن شدهاند.
جایگاه نشان فتح در سلسله افتخارات نظامی
نشان فتح دارای سه درجه است که هرکدام متناسب با سطح مسئولیت و نوع خدمت اعطا میشوند:
درجه سه: برای شجاعت فردی در ماموریتها و عملیاتها.
درجه دو: برای فرماندهی موفق در عملیات مهم یا طراحی تاکتیکهای موثر.
درجه یک: بالاترین سطح افتخار برای مدیریت کلان، پیروزی راهبردی یا تاثیر ملی در روند دفاعی کشور.
ترتیب این درجات نشان میدهد که نشان فتح از پایه تا اوج، مسیر رشد فرماندهی و خدمت نظامی را بهصورت نمادین نمایش میدهد.
ارزش و اهمیت ملی نشان فتح
اعطای نشان فتح درجه یک تنها جنبهی نظامی ندارد؛ بلکه نوعی تکریم ملی از افرادی است که در مسیر دفاع از وطن فداکاری کردهاند. در آیینهای رسمی، این نشان توسط بالاترین مقام کشور اهدا میشود و در سوابق خدمتی و اسناد ملی ثبت میگردد. دریافتکنندگان آن در زمره قهرمانان ملی شناخته میشوند.
از دید فرهنگی، این نشان یادآور روحیهی مقاومت، ایمان و پیروزی است. در رسانهها، هنگامی که نام یک فرد با نشان فتح معرفی میشود، بهطور ضمنی بیانگر سابقه روشن، تخصص و شجاعت او در خدمت به ایران اسلامی است.
نقش نشان فتح در ارتقای انگیزه و فرهنگ دفاعی
وجود چنین نشانهایی در ساختار نظامی کشور کارکرد صرفاً تشریفاتی ندارد. نشانهای افتخار مانند «فتح» بهعنوان ابزار انگیزشی و فرهنگی شناخته میشوند. این نشانها باعث افزایش روحیه در میان نیروهای نظامی میشوند و الگویی از شجاعت و تعهد را در ذهن نسلهای آینده برجای میگذارند.
دریافت نشان فتح برای بسیاری از رزمندگان نمادی از بهثمر رسیدن سالها فداکاری و تلاش است. همچنین برای سایر نیروها انگیزهای است تا مسیر خدمت خود را با نهایت صداقت و شجاعت ادامه دهند.
فرآیند بررسی و اعطای نشان فتح
فرآیند اعطای نشان فتح دارای مراحلی مشخص است. معمولاً پیشنهاد از سوی ستاد کل نیروهای مسلح یا یکی از نهادهای مرتبط ارائه میشود. سپس کمیتهای تخصصی با بررسی اسناد، سوابق و گزارشهای عملیات، صلاحیت فرد را ارزیابی میکند. در نهایت، پیشنهاد نهایی پس از تصویب در شوراهای بالادستی، به تایید مقام معظم رهبری میرسد و نشان با حکم رسمی اهدا میشود.
جنبههای هنری و فلسفی طراحی نشان
نمادشناسی در طراحی نشان فتح اهمیت زیادی دارد. ترکیب رنگهای سبز، سفید و قرمز اشاره به پرچم ملی ایران دارد، درحالیکه کلمه «فتح» یادآور سورهای از قرآن کریم است که بر پیروزی حق بر باطل تاکید دارد. استفاده از فلز طلا در درجه یک، نشانهای از ارزش والا و جایگاه منحصر بهفرد آن در نظام افتخارات کشور است.
جمعبندی
نشان فتح درجه یک فراتر از یک نشانه نظامی است؛ این نشان تمثیلی از ایمان، تدبیر و شجاعت نیروهای مسلح ایران است. دارندگان آن نهتنها موفقیت نظامی، بلکه تعهد اخلاقی و فکری به میهن را به نمایش گذاشتهاند. چنین نمادهایی، اسناد زندهای از تاریخ پایداری ملت ایران محسوب میشوند و نسلهای آینده را به تداوم مسیر ایثار و افتخار دعوت میکنند.
لیست افراد نشان فتح (درجه یک)
مشخصات
مجموعه مشخصات در جهت گسترش پایگاه های اطلاعاتی اقدام به راه اندازی مجموعه دانشنامه مشخصات در زمینه های مختلف نموده است تا بتواند کمکی به گسترش اطلاعات و شفافیت در جامعه نمایید.