کنکور سراسری در هر سال یک بار در ماه تیر برگزار میشود و از سال ۱۳۷۷ به صورت یک مرحلهای و برای پنج گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی، علوم انسانی، زبانهای خارجی و هنر بهطور جداگانه برگزار میشود.
سازمان سنجش آموزش کشور که سازمانی تحت نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است، متولّی اصلی برگزاری کنکور سراسری برای ورود به دانشگاههای دولتی است.
اوّلین کنکور ایران در سال ۱۳۴۸ برگزار شد و ۴۷٫۷۰۳ نفر داوطلب در آن شرکت کردند. سوالات اوّلین دوره کنکور، به صورت سوالات جواب کوتاه طرّاحی شدهبود. نفر اول در این کنکور مهدی حضرتی بود. آزمون سال ۱۳۹۸، پنجاه و یکمین آزمون کنکور ایران بود.
در سالهای اخیر، توجه داوطلبان کنکور به رشتهی تجربی بیش از پیش شدهاست. به طوریکه تعداد شرکتکنندگان داوطلبان در کنکور تجربی در سال ۱۳۹۵ به ۵۱۹/۴۸۸ نفر رسید. این در حالی است که در همین سال تعداد شرکتکنندگان کنکور ریاضی فیزیک به ۱۶۲/۸۷۹ نفر و تعداد شرکتکنندگان کنکور علوم انسانی به ۱۶۱/۵۰۰ نفر و تعداد شرکتکنندگان کنکور هنر ۵۴/۶۹۷ نفر و در کنکور منحصراً زبان به ۱۱۵/۷۱۰ نفر رسیدهاست. طبق این آمار، تعداد شرکتکنندگان کنکور تجربی در سال ۹۵ بیش از ۳ برابر داوطلبان کنکور علوم ریاضیفیزیک و علوم انسانی میباشد. علّت این امر بازار کار رشتههای تحصیلی تجربی است اما متاسّفانه با توّجه به آمار، تعداد پزشکها بیشتر از بیماران خواهد شد و همچنین با توجه به افزایش بهداشت جهانی اشباعشدن بازار کار این رشتههای محبوب دور از ذهن نیست. از نکات جالب کنکور، احتمال قبولی متقاضیان با توجه به تعداد داوطلبان و ظرفیت دانشگاهها است که به شرح ذیل است: تجربی ۲۴٪ ریاضی ۱۱۸٪ انسانی ۹۰٪ هنر ۴۱٪ زبان ۲۷٪
در آمار نهایی ثبتنامکنندگان داوطلبان کنکور سراسری ۹۶ مشخص شد که تعداد ۹۲۹/۷۹۱ نفر در مجموع ثبتنام کردهاند که پیشتازی داوطلبان کنکور تجربی نیز همچون سالهای گذشته ادامهداشت که طبق آن ۵۸۰/۳۰۱ داوطلب در گروه آزمایشی علوم تجربی، ۱۴۸/۴۲۹ نفر در گروه آزمایشی علوم ریاضی، ۱۸۴/۱۲۲ نفر در گروه آزمایشی علوم انسانی، ۱۰/۴۸۵ نفر در گروه آزمایشی هنر و ۶/۴۵۴ داوطلب نیز در گروه آزمایشی زبانهای خارجی ثبتنام کردهاند. قبولی در دانشگاههای دولتی دشوار است و بسیاری از داوطلبان به علت استرسهای مربوط به قبولی در کنکور آسیبهای روحی و جسمی میبینند. آنچه قابل توجه است این است که شرایط قبولی در کنکور در ایران برای تمامی افراد یکسان نیست و در بسیاری از موارد ممکناست فردی با تراز علمی کمتر، جایگاه علمی بهتری به دست آورد. سهمیهها (منطقه و ایثارگری) تاثیر بسزائی در قبولی افراد دارد لذا ممکناست برابری در کنکور مورد توجه نباشد. به همین علت بسیاری عدالت و رقابت سالم در این آزمون را زیر سوال میبرند. چرا که عدّه قابل توجهی از دانشجویان رشتههای پرطرفدار و حسّاس را داوطلبینی تشکیل میدهند که درصدهای مطلوب و کافی برای قبولی را بدست نمیآورند.
طبق گزارش رسمی سازمان سنجش در کنکور سال ۱۳۹۷، تعداد یک میلیون و ۱۱ هزار و ۳۶۰ نفر داوطلب شرکت کردهاند.
دروس اختصاصی گروههای آزمایشی مختلف عبارتاند از:
ریاضیات (شامل: ریاضی ۱،حسابان ۱، حسابان ۲، هندسه (۲٬۱و ۳)آمار و احتمال و ریاضیات گسسته)، فیزیک(۲٬۱و۳) و شیمی (۲٬۱و ۳) (طبق نظام جدید) و دروس عمومی.
زیستشناسی، زمینشناسی، ریاضیات عمومی (آمار و هندسه را نیز شامل میشود)، فیزیک و شیمی
و دین و زندگی، ادبیات،عربی،زبان انگلیسی
زبان و ادبیّات فارسی (شامل: تاریخ ادبیات ایران و جهان، آرایههای ادبی، عروض و قافیه و متون نظم و نثر)، زبان عربی، اقتصاد، جامعهشناسی، روانشناسی، فلسفه و منطق، تاریخ، جغرافیا و ریاضیات پایه.
زبان خارجی تخصّصی (انگلیسی، فرانسه یا آلمانی با توجه به رشته انتخابی)
درک عمومی هنر، درک عمومی ریاضی-فیزیک، ترسیم فنی، خلاقیت تصویری و تجسمی، خلاقیت نمایشی، خلاقیت موسیقی، خواص مواد درس ریاضی برای بسیاری از داوطلبان دشوار است و از دروس مورد بحث است. ۴ درس زبان و ادبیات فارسی، دین و زندگی، زبان خارجی و زبان عربی در تمام آزمونها بهعنوان دروس عمومی مورد سوال واقع میشوند.
از سال ۱۳۹۲ سنجش و پذیرش دانشجو علاوه بر شیوه فراگیر در دانشگاه پیام نور قبولی در دانشگاه در بیشتر رشتههای تحصیلی در هر پنج گروه آزمایشی علوم تجربی، ریاضی و فیزیک، علوم انسانی، هنر و زبان خارجه از طریق قبولی به شیوه سوابق تحصیلی «معدل کتبی سوم دبیرستان» در بیشتر دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه غیرانتفاعی انجام گرفت و در دانشگاه جامع علمی کاربردی به صورت کامل از طریق پذیرش با سوابق تحصیلی انجام گرفت و در سال ۱۳۹۴ بیشتر از ۲۰٪ رشته محلهای دانشگاههای سراسری و بیش از ۷۰٪ دانشگاههای دیگر کشور منحصراً پذیرش از طریق سوابق تحصیلی صورت گرفت. به علت استرسهای کنکور و همچنین سوءاستفاده موسسات کشور از آن حذف کنکور مورد بررسی است اما علتی که بسیاری از افراد را دلواپس کرده نبود جایگزینی مناسب برای سنجش افراد است.