
ایده تاسیس موزه ملی ایران به اواخر دوره قاجار و تلاشهای روشنفکران ایرانی مانند احمد کسروی و مسعود میرزا برازجانی بازمیگردد که بر لزوم حفظ و نمایش میراث باستانی تاکید داشتند. موزه در سال 1316 شمسی به طور رسمی افتتاح شد و ابتدا در باغ ملی (محل فعلی کاخ گلستان) مستقر بود، اما در دهه 1310 به ساختمان فعلی در خیابان امام خمینی منتقل گردید.
ساختمان کنونی موزه در دو بخش ایران باستان (شمال) و دوره اسلامی (جنوب) طراحی شده و توسط معماران برجستهای چون نیکزاد و اردلان ساخته شد که نمادی از تلفیق معماری سنتی و مدرن است. موزه ملی امروز بیش از 1.2 میلیون شیء را نگهداری میکند و نقش کلیدی در پژوهشهای باستانشناسی و آموزش عمومی ایفا مینماید.

معماری موزه ملی ایران توسط مهندسان و معماران ایرانی مانند هوشنگ سیحون و همکارانش طراحی شده که از عناصر باستانی مانند ایوانهای ساسانی و ستونهای هخامنشی الهام گرفته است. ساختمان اصلی با زیربنای حدود 20 هزار مترمربع، شامل دو طبقه نمایشگاهی و انبارهای تخصصی است و ورودی باشکوه آن با کتیبههای سنگی، بازدیدکنندگان را به عمق تاریخ میبرد.
نمای بیرونی با سنگ مرمر سفید و طرحهای هندسی، یادآور کاخهای آپادانا و تخت جمشید است و حیاط مرکزی موزه فضایی آرام برای تامل در آثار فراهم میکند. این بنا نه تنها محل نگهداری، بلکه مرکزی برای نمایشگاههای موقت، کنفرانسها و کارگاههای آموزشی است.
موزه ملی ایران میزبان آثار نفیسی از دوران پارینهسنگی تا اسلامی است، از جمله کتیبه داریوش بزرگ از کاخ persepolis که با خط میخی پارسی باستان، شرح پیروزیهای هخامنشیان را روایت میکند و یکی از قدیمیترین اسناد تاریخی جهان است. تندیس سرباز هخامنشی با ریش و کلاه سنتی، نمادی از ارتش قدرتمند خشایارشا است و ظرافت تراشکاری آن شاهکار هنر هخامنشی را نشان میدهد.

از دیگر آثار برجسته، جام طلای حسنلو از هزاره اول پیش از میلاد با نقش شیر و اژدها است که نماد اساطیری تمدن ماننا را دارد و ظروف نقره ساسانی با نقش شاهان و سیمرغ، که از کاوشهای بیشاپور به دست آمدهاند. همچنین، منشور کوروش با متن بابلی، به عنوان اولین منشور حقوق بشر شناخته میشود و قرآنهای خطی دوره سلجوقی با تذهیبهای باشکوه، گذار از دوران باستان به اسلامی را به تصویر میکشند.

موزه ملی ایران در میدان امام خمینی (توپخانه سابق)، خیابان امام خمینی، نبش خیابان ولدی (میدان فردوسی سابق) واقع شده و در نزدیکی مراکز تاریخی مانند کاخ گلستان و بازار تهران قرار دارد. مختصات جغرافیایی آن حدود 35.68 درجه عرض شمالی و 51.42 درجه طول شرقی است که در اپلیکیشنهای نقشه به راحتی قابل دسترسی است.
این موقعیت مرکزی، موزه را به نقطهای ایدهآل برای تورهای فرهنگی تبدیل کرده و پارکینگ محدود اطراف آن برای بازدیدکنندگان فراهم است.
نزدیکترین ایستگاه مترو، ایستگاه امام خمینی در خط 1 است که با پیادهروی 5 دقیقهای به ورودی موزه میرسید؛ خطوط 2 و 4 نیز از طریق ایستگاههای پاستور و سعدیه قابل دسترسی هستند.
خطوط brt ولیعصر و راهآهن از ایستگاههای نزدیک مانند چهارراه ولیعصر عبور میکنند و توقفگاههای پیاده به موزه را فراهم میسازند.
اتوبوسهای شهری از میادین انقلاب، آزادی و هفتتیر به سمت میدان امام خمینی حرکت دارند و پیادهروی کوتاهی لازم است.
تاکسیهای خطی میدان امام خمینی و اسنپ/تپسی با جستجوی «موزه ملی ایران» مستقیماً شما را میرسانند؛ برای خودرو شخصی، از خیابانهای ولیعصر یا لالهزار استفاده کنید و پارکینگهای عمومی اطراف را بهره ببرید.
مجموعه مشخصات در جهت گسترش پایگاه های اطلاعاتی اقدام به راه اندازی مجموعه دانشنامه مشخصات در زمینه های مختلف نموده است تا بتواند کمکی به گسترش اطلاعات و شفافیت در جامعه نمایید.