بیوگرافی امیرحسین فقهی

شهید دکتر سید امیرحسین فقهی: دانشمند برجسته هسته‌ای و استاد دانشگاه شهید بهشتی

شهید دکتر سید امیرحسین فقهی، یکی از برجسته‌ترین دانشمندان هسته‌ای ایران، استاد تمام مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی، رئیس سابق پژوهشکده مهندسی هسته‌ای و فیزیک پلاسما، و از مدیران کلیدی پروژه‌های راهبردی هسته‌ای کشور بود. او نقش محوری در توسعه فناوری‌های پیشرفته هسته‌ای، راکتورهای تحقیقاتی و ایمنی پرتویی ایفا کرد و نماد جهاد علمی گمنام شد. شهید فقهی در حمله هوایی رژیم صهیونیستی به تهران به شهادت رسید. او استاد تمام مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی و معاون سابق سازمان انرژی اتمی ایران، یکی از برجسته‌ترین دانشمندان هسته‌ای کشور بود. و با تمرکز بر کاربردهای صلح‌آمیز فناوری هسته‌ای، به ویژه پزشکی هسته‌ای (تولید رادیوداروها برای تشخیص و درمان سرطان)، حفاظت در برابر پرتوها، تشعشعات فضایی و ایمنی راکتورها، نقش کلیدی در پیشرفت علمی ایران ایفا کرد. شهید فقهی بیش از 158 مقاله علمی بین‌المللی، 38 مقاله کنفرانسی بین‌المللی و 98 مقاله ملی منتشر کرد و راهنمایی 22 رساله دکتری و 145 پایان‌نامه کارشناسی ارشد را بر عهده داشت.

تولد و تحصیلات

سید امیرحسین فقهی در سال 1355 به دنیا آمد. او کارشناسی مهندسی هسته‌ای را از دانشگاه شیراز (1377)، کارشناسی ارشد را از دانشگاه صنعتی امیرکبیر (1379) و دکتری مهندسی هسته‌ای (گرایش راکتور) را از دانشگاه صنعتی امیرکبیر (1384) دریافت کرد. پس از آن، فرصت مطالعاتی و تحقیقاتی در مراکز معتبر بین‌المللی داشت.

سوابق علمی و مدیریتی

• استاد تمام دانشکده مهندسی و فیزیک هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی.

• رئیس پژوهشکده مهندسی هسته‌ای و فیزیک پلاسما دانشگاه شهید بهشتی (از 1398 تا زمان شهادت).

• معاون آموزشی و پژوهشی دانشکده مهندسی هسته‌ای.

• مدیر گروه مهندسی راکتور و ایمنی هسته‌ای.

• همکاری نزدیک با سازمان انرژی اتمی ایران در پروژه‌های ملی، از جمله طراحی و بهینه‌سازی راکتورهای تحقیقاتی و سیستم‌های ایمنی هسته‌ای.

• انتشار بیش از 100 مقاله علمی در مجلات معتبر بین‌المللی و داخلی.

• راهنمایی ده‌ها پایان‌نامه کارشناسی ارشد و دکتری در حوزه‌های مهندسی هسته‌ای، فیزیک راکتور و حفاظت پرتویی.

شهید فقهی به دلیل تخصص در شبیه‌سازی و مدل‌سازی راکتورهای هسته‌ای، یکی از چهره‌های کلیدی در پیشرفت فناوری صلح‌آمیز و دفاعی هسته‌ای ایران بود.

دستاوردهای کلیدی علمی و اجرایی

• پزشکی هسته‌ای و رادیوداروها: نقش محوری در توسعه رادیوداروهای بومی برای تشخیص و درمان سرطان؛ بهینه‌سازی پرتودرمانی و تولید مواد رادیواکتیو درمانی که سالانه به بیش از یک میلیون بیمار ایرانی کمک کرد.

• حفاظت پرتویی و تشعشعات فضایی: طراحی سیستم‌های حفاظتی برای ماهواره‌ها، بررسی اثرات پرتوهای کیهانی بر قطعات الکترونیکی و مقایسه مواد حفاظتی (مانند آلومینیوم و پلی‌اتیلن).

• ایمنی و شبیه‌سازی راکتورها: مشارکت در پروژه‌های ملی ایمنی هسته‌ای، مدل‌سازی راکتورهای تحقیقاتی و ارزیابی دوز عمومی از نیروگاه بوشهر.

• فناوری‌های نوین: جریان دوفازی، شبکه‌های عصبی برای جریان‌سنجی چندفازی، و کاربردهای پرتویی در صنایع نفت و فضایی.

• فرصت مطالعاتی در cern (2007): تحقیق در فیزیک پرانرژی در سازمان اروپایی پژوهش‌های هسته‌ای.

• اختراعات و پروژه‌های ملی: طراحی دستگاه سنجش چگالی محصولات نفتی با پرتو گاما؛ همکاری در پروژه fmp سازمان انرژی اتمی (1381–1383).

آمار انتشارات (بر اساس google scholar و منابع داخلی)

• بیش از 158 مقاله isi و بین‌المللی (با بیش از 3300 استناد).

• 38 مقاله در کنفرانس‌های بین‌المللی.

• 98 مقاله در مجلات و کنفرانس‌های ملی.

• کتاب‌های دانشگاهی مانند «اصول و فنون اندازه‌گیری هسته‌ای».

نمونه مقالات و تحقیقات برجسته

• سارا شوریان، سید امیرحسین فقهی، حمید جعفری و همکاران (1402): بررسی اثرات پرتوهای فضایی (فصلنامه علوم و فناوری فضایی).

• کامران فرهودی، سعید ستایشی، سید امیرحسین فقهی (1401): بهینه‌سازی حفاظت پرتویی (مجله پژوهش فیزیک ایران).

• پیمان اعرابی جشوقانی، سید امیرحسین فقهی و همکاران (1402): کاربرد شبکه‌های عصبی در جریان دوفازی (کنفرانس دینامیک شاره‌ها).

• غلامحسین روشنی، سید امیرحسین فقهی و همکاران (1395): شبیه‌سازی انفجار و ضربه در فناوری هسته‌ای.

• تحقیقات در حوزه دزیمتری عمومی از نیروگاه بوشهر با مدل hysplit.

• کاربردهای صنعتی رادیوایزوتوپ‌ها

• علم مواد پیشرفته

• فناوری‌های تولید فولاد

شهید فقهی نماد جهاد علمی متعهد بود؛ پژوهش‌های او نه تنها پیشرفت فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای را تضمین کرد، بلکه در درمان بیماران سرطانی و حفاظت از زیرساخت‌های ملی تاثیر مستقیم داشت. خون او هزاران دانشمند جوان را به ادامه مسیر خودکفایی هسته‌ای ترغیب خواهد کرد.

سوابق علمی و اجرایی

• دبیر کمیته منتخب هیئت ممیزه دانشکده مهندسی هسته‌ای 1398–1404 دانشگاه شهید بهشتی

• عضو هیئت تحریریه فصل‌نامه فناوری و انرژی هسته‌ای 1397–1404 دانشگاه شهید بهشتی

• عضو شورای سیاستگذاری سلامت، ایمنی و محیط زیست 1397–1404 دانشگاه شهید بهشتی

• مدیر گروه کاربرد پرتوها 1389–1394 دانشگاه شهید بهشتی

• معاون پژوهشی و اجرایی دانشکده مهندسی هسته‌ای 1390–1398 دانشگاه شهید بهشتی

• نماینده منتخب ریاست دانشگاه در کارگروه بررسی توانایی‌های علمی اعضای هیئت علمی در دانشکده مهندسی هسته‌ای 1389–1404 دانشگاه شهید بهشتی

• عضو شورای هدایت استعدادهای درخشان 1390–1404 دانشگاه شهید بهشتی

• دبیر علمی سومین کنفرانس ملی تشعشعات فضایی 1392 سازمان فضایی ایران

• نماینده تام‌الاختیار دانشگاه شهید بهشتی در کمیته دائمی تشعشعات فضایی 1390–1404 سازمان فضایی ایران

• مجری پروژه‌های علمی و صنعتی 1386–1404 دانشگاه شهید بهشتی

• استاد مشاور و استاد راهنما در پروژه‌های کارشناسی‌ارشد و دکتری 1384–1404 (دانشگاه صنعتی امیرکبیر - دانشگاه شهید بهشتی - دانشگاه صنعتی شریف - دانشگاه قم - دانشگاه آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات تهران))

• برگزاری کارگاه‌های آموزشی محاسبات و اندازه‌گیری‌های هسته‌ای 1380–1404 دانشگاه شهید بهشتی

• تدریس دروس مقطع تحصیلات تکمیلی مهندسی هسته‌ای 1388–1393 ( دانشگاه صنعتی شریف - دانشگاه شهید بهشتی

• عضو تیم تجزیه و تحلیل حوادث در پروژه fmp سازمان انرژی اتمی ایران 1381–1383

سوابق صنعتی

• همکاری موثر در راه‌اندازی و بهره‌برداری از اولین سایت پرتودهی بخش خصوصی کشور

• مشارکت و همکاری در پیاده‌سازی، استقرار و اخذ گواهی‌نامه بین‌المللی iso9001:2015 و iso13485:2016 بر مبنای iso11137، در سامانه پرتودهی شهرکرد

• طراحی و ساخت فلومترهای دو فازی گاز - مایع

• طراحی و ساخت تست لوپ دو فازی با هدف ساخت و کالیبراسیون فلومترهای دو فازی گاز - مایع

• طراحی، ساخت و کالیبراسیون پروب ضخامت‌سنج لایه روکش، بر مبنای روش بتای پس‌پراکنده

• طراحی و ساخت دستگاه سنجش چگالی با استفاده از پرتوهای گاما برای پایش محصولات نفتی - ثبت اختراع

• طراحی و ساخت نمونه آزمایشگاهی دستگاه عیب‌یابی برج تقطیر از طریق اسکن با پرتوهای گاما - ثبت اختراع

• تولید دانش فنی پلیمرهای مقاوم در برابر شعله از طریق استفاده توامان مواد افزودنی و پرتودهی با هدف کاهش احتمال آتش‌سوزی

• تولید پلیمرهای مقاوم در برابر شعله - ثبت اختراع

• طراحی و ساخت نمونه آزمایشگاهی دستگاه آنالیز سیمان

• تولید دانش فنی فولادهای با قابلیت خود ترمیمی در برابر آسیب پرتویی - فولادهای مورد استفاده در صنایع هسته‌ای

• طراحی و ساخت ابزارهای تشخیصی مورد استفاده در شتابدهنده‌های ذرات

• طراحی سیستم نوترون رادیوگرافی صنعتی برای راکتور اراک

• طراحی و برنامه‌نویسی نرم‌افزار محاسبات مصرف سوخت راکتورهای قدرت

• طراحی و ساخت نمونه آزمایشگاهی باتری رادیوایزوتوپی با تیرک خود نوسانی

افتخارات و دستاوردهای علمی

• جایزه استاد برجسته کشوری (ایران، 1398)

• جایزه پژوهشگر برتر، دانشگاه شهید بهشتی (1394)

• رتبه اول پژوهش توسعه‌ای، پانزدهمین جشنواره جوان خوارزمی (1392)

• جایزه استاد نمونه تدریس، دانشگاه شهید بهشتی (1390)

• جایزه پژوهشگر برتر دانشگاه شهید بهشتی (1389)

• عنوان پژوهشگر برگزیده دانشگاه شهید بهشتی (1389)

  
  

• رتبه دوم پژوهش‌های کاربردی در بیست و سومین جشنواره بین‌المللی خوارزمی (1388)

• بورس پژوهشی در «سازمان پژوهش‌های هسته‌ای اروپا»، مرکز تحقیقاتی سرن (cern)، سال 2007 میلادی (1386)

نحوه شهادت

در بامداد 23 خرداد 1404، در جریان حمله هوایی گسترده رژیم صهیونیستی به مراکز علمی و مسکونی تهران (همزمان با هدف قرار دادن دیگر دانشمندان هسته‌ای مانند دکتر فریدون عباسی، دکتر محمدمهدی طهرانچی، دکتر احمدرضا ذوالفقاری، دکتر سعید برجی و دکتر علی باکویی)، شهید سید امیرحسین فقهی به شهادت رسید. این حمله بخشی از تلاش رژیم صهیونیستی برای ضربه به پیشرفت علمی ایران بود.

میراث شهید فقهی

شهید سید امیرحسین فقهی نماد ترکیب علم، تعهد و مقاومت بود. او با گمنامی و اخلاص در جهاد علمی، نسل‌های جوان را تربیت کرد و به خودکفایی هسته‌ای ایران کمک شایانی نمود. خون او و دیگر شهدای هسته‌ای، هزاران دانشمند جوان را به ادامه مسیر پیشرفت علمی و دفاعی کشور ترغیب خواهد کرد. مکتب جهاد علمی او همچنان الهام‌بخش نخبگان ایران است.