بیوگرافی علی باکویی کتریمی

شهید دکتر علی باکویی کتریمی: دانشمند هسته‌ای و بوکسور متواضع

شهید دکتر علی (منصور) باکویی کتریمی، پژوهشگر برجسته هسته‌ای ایران، استادیار دانشگاه و از دانشمندان گمنام برنامه هسته‌ای کشور بود. او با تواضع مثال‌زدنی، سال‌ها در پیشرفت فناوری هسته‌ای نقش‌آفرینی کرد و حتی در محیط ورزشی بوکس، هویت علمی خود را پنهان می‌کرد. شهید باکویی به همراه همسر و دو فرزندش در حمله هوایی رژیم صهیونیستی به منزل مسکونی‌اش در منطقه نارمک تهران به شهادت رسید.

تولد و زندگی

شهید باکویی در اوایل دهه 1350 در روستای کتریم، از توابع بخش دودانگه ساری (استان مازندران)، در خانواده‌ای مذهبی و اهل علم به دنیا آمد. از کودکی استعداد و اخلاق‌مداری‌اش مورد توجه بود و اوقات فراغت خود را به مطالعه اختصاص می‌داد.

او دکترای فیزیک هسته‌ای و ذرات بنیادی گرفت (برخی منابع از دانشگاه دولتی مسکو در سال 1383 ذکر کرده‌اند). شهید باکویی استادیار و مدیر گروه فیزیک اتمی و مولکولی دانشگاه تربیت مدرس بود و سال‌ها به عنوان پژوهشگر هسته‌ای، خدمات ارزشمندی به کشور ارائه داد.

تحصیلات و پایه علمی

• کارشناسی فیزیک کاربردی (گرایش هسته‌ای) از دانشگاه صنعتی امیرکبیر (1370)

• کارشناسی ارشد فیزیک هسته‌ای از دانشگاه تهران (1373).

• دریافت دکتری فیزیک هسته‌ای و ذرات بنیادی از دانشگاه دولتی مسکو (روسیه) در سال 1383.

فعالیت‌های ورزشی و تواضع

شهید باکویی بوکسور، مربی و داور فعال در هیئت بوکس استان تهران بود. او حتی پیش از شهادت، در آزمون مربیگری درجه 2 شرکت کرده و قبول شده بود. جالب اینکه، همکاران ورزشی‌اش تا پس از شهادت از جایگاه علمی او بی‌اطلاع بودند؛ نمادی از تواضع و گمنامی او.

رئیس هیئت بوکس استان تهران گفت: «افتخار آشنایی با شهید باکویی را داشتم، اما هیچ‌گاه از جایگاه علمی‌اش خبر نداشتم.»

فعالیت‌های آموزشی و تربیتی

• عضو هیئت علمی و مدیر گروه فیزیک اتمی و مولکولی دانشگاه تربیت مدرس (از 1391 تا شهادت).

• تربیت بیش از 30 دانشجوی دکتری در حوزه‌های هسته‌ای و فیزیک پیشرفته.

• تدریس دروس تخصصی فیزیک هسته‌ای در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه‌های مختلف (از جمله محقق اردبیلی، تربیت مدرس و واحدهای دانشگاه آزاد).

• راهبری 12 پروژه کلیدی تحقیقاتی در دانشگاه تربیت مدرس (1400–1404).

انتشارات و تحقیقات

• انتشار حدود 48 مقاله isi با تمرکز بر ایمنی پرتویی، اپتیک کوانتومی و فیزیک اتمی-مولکولی.

• همکاری در پروژه‌های تحقیقاتی مرتبط با ایمنی هسته‌ای و فناوری‌های پیشرفته پرتویی.

همکاری‌های بین‌المللی و افتخارات

• دریافت مدال عالی آکادمی ملی علوم بلاروس (1398) – تنها ایرانی دارنده این مدال.

• دریافت لوح تقدیر از مجلس دومای روسیه برای گسترش روابط علمی ایران و روسیه.

• نقش به عنوان رایزن علمی ایران و سرپرست دانشجویان ایرانی در روسیه، بلاروس و کشورهای آسیای میانه.

• مشارکت در پروژه‌های مشترک با مراکز علمی بین‌المللی، از جمله بازدید و همکاری با موسسه مشترک تحقیقات هسته‌ای (jinr) در دوبرنا روسیه.

نحوه شهادت

در سحرگاه 23 خرداد 1404 (13 ژوئن 2025)، در نخستین ساعات حمله هوایی گسترده رژیم صهیونیستی به ایران، منزل مسکونی شهید باکویی در نارمک تهران هدف قرار گرفت. او به همراه همسر و دو فرزندش به شهادت رسید. این حمله، یکی از نخستین اقدامات رژیم صهیونیستی برای آغاز درگیری‌ها بود و همزمان با هدف قرار دادن دیگر دانشمندان هسته‌ای رخ داد.

میراث شهید باکویی

شهید علی باکویی کتریمی نماد ترکیب علم، ایمان، تواضع و مقاومت بود. او با گمنامی در جهاد علمی، به پیشرفت هسته‌ای ایران کمک کرد و حتی در رینگ بوکس، روحیه مبارزاتی خود را نشان داد. خون او و خانواده‌اش، همچون دیگر شهدای هسته‌ای، هزاران دانشمند جوان را به ادامه مسیر خودکفایی علمی و دفاعی ایران ترغیب خواهد کرد. مکتب جهاد علمی و گمنامی او همچنان الهام‌بخش نخبگان کشور است.