عبدالمجید ارفعی
Abdolmajid Arfaei
| مقطع | رشته | دانشگاه |
|---|---|---|
کارشناسی پیوسته | زبان و ادبیات فارسی | دانشگاه تهران |
دکتری | زبان و ادبیات فارسی | نامشخص |
عبدالمجید ارفعی
عبدالمجید ارفعی پژوهشگر و مترجم و استاد دانشگاه است.وی پژوهشگر و متخصص زبان های باستانی اکدی و ایلامی، ایلام شناس و از آخرین بازماندگان مترجم خط میخی ایلامی در جهان و از مهم ترین کتیبه خوانان است و برخی از لوح های گلی تخت جمشید با تلاش وی ترجمه شده است. اضافه بر این وی از دانش وسیعی درباره تاریخ و فرهنگ بین النهرین باستان برخوردار است. عبدالمجید ارفعی نخستین مترجم استوانه کوروش بزرگ از زبان اصلی بابلی نو به فارسی است.
او در سال ۱۳۹۴ جایزه سور، در زمینه میراث فرهنگی را به عنوان یک عمر کوشش فرهنگی دریافت کرد.پدرش میرعبدالله ارفعی و اصالتاً اهل اوز از توابع استان فارس بود. او دوران دبستان را در مدارس بندرعباس و یزد به اتمام رساند و در سال ۱۳۲۸ به همراه خانواده به تهران آمد و در مدرسه منوچهری و البرز به تحصیل پرداخت و با بهرام بیضایی هم درس شد. پس از پایان دوره دبیرستان و تا پیش از ورود به دانشگاه در سال های ۱۳۳۲ در کتابخانه ملی با نوشته های ابراهیم پورداوود آشنا شد. در همان زمان از استاد متینی معلم ادبیاتش، الفبای فارسی باستان را آموخت و در همان سالها زبان پهلوی را نیز از روی کتاب کارنامه اردشیر بابکان محمدجواد مشکور آموخت.
برای آموزش زبان اوستایی گاتهای پورداوود را سرمشق قرار داد و آن را نیز آموخت. پس از اخذ دانشنامه لیسانس در مهرماه سال ۱۳۴۴ به آمریکا رفت. بنا بر پیشنهاد و توصیه پرویز ناتل خانلری و استقبال استاد پور داوود دو سال به آموزش مقدمات اکدی پرداخت و پس از آن به موسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو رفت و تا هشت سال زیر نظر ریچارد هلک، از مشهورترین استادان خط و زبان ایلامی، به یادگیری زبان ایلامی و اکدی مشغول شد. در همان زمان با گل نوشته های ایلامی و کتیبه های تخت جمشید که به امانت نزد دانشگاه شیکاگو بود و ریچارد هلک در حال بررسی، خواندن و ترجمه آنها بوده است، آشنا شد. هلک در آن دوران هر شب چند کتیبه خوانده شده را به ارفعی می داد تا او از روی متن ترجمه شده،کتیبه ها را بخواند.پس از مدتی هلک کتیبه های خوانده نشده را هم به ارفعی می داد. این تجربه بعدها به ارفعی در نوشتن کتاب «گل نوشته های باروی تخت جمشید» کمک می کند.
عبدالمجید ارفعی اولین است که در این رشته تحصیل کرد. همچنین او تنها متخصصی است که می تواند بقیه آن کتیبه ها را بخواند و آنها را ترجمه کند.ارفعی در تیر ماه ۱۳۵۳ خورشیدی از رساله دکترای خود با عنوان «زمینه های جغرافیایی فارس بر اساس گل نوشته های تخت جمشید» دفاع کرد و با مدرک دکترا به تهران بازگشت. سپس نزد پرویز ناتل خانلری رفت و در فرهنگستان ادب و هنر ایران به همکاری پرداخت.
نتیجه همکاری عبدالمجید ارفعی با خانلری در بین سال های ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ خورشیدی، گردآوری گنجینه بیشماری از مجلات، مقالات و کتاب های گوناگون درباره تاریخ ایران و جهان و گل نوشته ها و خط های خوانده شده است که در پژوهشکده علوم انسانی نگهداری می شود. ارزش دلاری این کتابخانه در زمان خرید بین ۳ تا ۴ میلیون دلار بوده که امروز ارزشی به مراتب بالاتر دارد. عبدالمجید ارفعی سابقه همکاری با بنیاد پژوهشی پارسه و پاسارگاد و بنیاد پژوهشی شوش را در کارنامه خود دارد. همکاری او با بنیاد پژوهشی پارسه پاسارگاد، منجر به خوانده شدن کتیبه های خزانه تخت جمشید شد که در موزه همان جا نگهداری می شد. او نخستین ترجمه فارسی فرمان کوروش بزرگ (منشور کورش) را از روی مولاژی از اصل منشور، همراه با نسخه برداری جدید انجام داد. عبدالمجید ارفعی به همراه جعفری دهقی از اساتید دانشگاه تهران در حال تحقیق و بررسی ترجمه دو کتیبه از بیستون است. بخش زبان ایلامی و بابلی (اکدی) این متنها به عهده ارفعی است.حرف نویسی، آوانویسی، نگارش واژه نامه و همچنین بازنویسی متن ها به خط میخی و ترجمه آنها به فارسی کار مشترکی است که آنها در این پروژه بر عهده دارند.
در پنجمین مراسم «تماشای خورشید» در تاریخ 7 خرداد 1401 ؛ بزرگداشت عبدالمجید ارفعی ـ پژوهشگر و متخصص زبان های باستانی و مترجم خط میخی عیلامی ـ که به همت کمیسیون ملی یونسکو ایران و با مشارکت موزه ملی ایران و ایکوم (کمیته ملی موزه ها در ایران) برگزار شد نشان «خورشید» کمیسیون ملی یونسکو به همراه نشان ایکوم به عبدالمجید ارفعی اهدا شد.