مرتضی مشفق کاظمی
مرحوم مرتضی مشفق کاظمی

مرتضی مشفق کاظمی

Morteza Moshfegh Kazemi

متولد : 1281
تاریخ فوت : 1356 - ( 47 سال پیش ) (در سن 75 سالگی)
ملیت : ایران
محل تولد : ایران - تهران - تهران
محل دفن : فرانسه

مرتضی مشفق کاظمی

مرتضی مشفق کاظمی نویسنده و روزنامه نگار بود. مشهورترین رمان وی تهران مخوف نام دارد که در حقیقت نخستین رمان اجتماعی فارس به شمار می رود. پدرش میرزا رضا نام داشت و تفرشی بود و مدتی کارمند وزارت داخله و وزارت مالیه بود. مشفق کاظمی، پس از پایان تحصیلاتش در مدرسه دارالفنون برای ادامه تحصیل به آلمان و سپس به فرانسه رفت و به تحصی پرداخت. وی بعد از مدتی به که بازگشت، مدتی در وزارت فواید عامه مشغول به کار شد.

در سال ۱۳۰۶ به عدلیه رفت و چندی بعد در سال ۱۳۱۲ به وزارت امور خارجه منتقل شد. در وزارت خارجه، مدتی رئیس دفتر بود. بعد رئیس تشریفات شد و سپس به معاونت این وزارتخانه رسید. مدتی هم وزیرمختار در سوریه و سفیر در هند بود. حدوداً ۱۸ ساله بود که تهران مخوف را نوشت و چون در آن زمان پولی برای انتشارش به صورت کتاب نداشت، کتاب را برای روزنامه ستاره فرستاد. سردبیر روزنامه، مایل تویسرکانی، با خواندن دستنویس این رمان، چنان به وجد آمد که رمان مشفق کاظمی را با آثار «ویکتور هوگو» و «آناتول فرانس» مقایسه کرد و تهران مخوف در این روزنامه به صورت پاورقی منتشر شد و مدتی بعد، به صورت کتابی مستقل و دو جلدی درآمد و اخیراً نیز، هر دو جلد آن در یک کتاب، از طرف انتشارات امید فردا، بعد از سال ها که از چاپ قبلی آن می گذرد، منتشر شده است. مشفق کاظمی همچنین در سال ۱۳۵۰ کتاب «روزگار و اندیشه ها» را منتشر کرد؛ کتابی دو جلدی که شامل خاطرات اوست.

انتشار تهران مخوف، در سال۱۳۰۱، کم و بیش همزمان بود با چند اتفاق ادبی مهم دیگر؛ یعنی انتشار شعر «افسانه» نیما یوشیج و مجموعه داستان «یکی بود یکی نبود» محمدعلی جمالزاده و نمایشنامه «جعفرخان از فرنگ آمده» حسن مقدم که هریک نقطه عطفی در ادبیات بودند. زمینه حوادث جلد اول تهران مخوف، تهران پیش از کودتای ۱۲۹۹ است و نویسنده در جلد دوم کتاب، با عنوان «یادگار یک شب»، سرنوشت قهرمانان جلد اول را همزمان با وقوع این کودتا پی گرفته است. نوشتن این رمان، ظاهراً حدود دو سال و نیم طول کشیده است.