رشته طراحی صحنه

طراحی صحنه

هنر طراحی صحنه توانایی فضاسازی نمای داستان و فیلم به بهترین نحو برای مخاطب است.طراح صحنه مسئولیت نظارت، ساخت و اجرای دکور و همچنین تهیه لباس بر اساس فضای فیلم و نمایش و صحنه را بر عهده دارد. مهاجرت کاری طراح صحنه به دلیل نبود نیروی متخصص در این زمینه، در بیشتر کشورها مورد استقبال قرار گرفته است. 

از اصلی‌ترین عوامل جذب مخاطب در فیلم‌ها، برنامه‌های تلویزیونی، کنسرت‌ها و تئاترها طراحی صحنه است. با توجه به اینکه هر نوع فیلم و نمایشی مخاطب خاص خود را می‌طلبد، نیاز به مهارت طراح صحنه در سبک‌های مختلف نمایشی برای طراحی فضا و همچنین لباس را می‌توان به‌وضوح احساس کرد.

طراح صحنه می‌بایست ابتدا فیلم‌نامه یا نمایشنامه را کامل مطالعه نماید، نظرات کارگردان اثر را بپرسد و سپس با ارائه طرح‌های اولیه‌ای که بر روی کاغذ می‌کشد، با کارگردان به توافق برسد و تائیدیه را از وی بگیرد و در نهایت طراحی فضا و لباس را بر اساس نظر کارگردان انجام دهد. مشکلات مالی، محدودیت‌های ساخت و اجرا، تغییرات عقاید، فشارهای زمانی و… همگی بر عملکرد طراح صحنه تاثیر مستقیم خواهند گذاشت.

شرح شغلی طراح صحنه

طراح صحنه در طول زمان فیلم‌برداری به‌طور مداوم حرکات دوربین، سفارش‌ها و توصیه‌های کارگردان، فیلم‌بردار، تهیه‌کننده، حسابدار فیلم و سایر عوامل پشت صحنه را بررسی می‌کند. معمولاً در بسیاری از فیلم‌ها و نمایش‌ها، طراح صحنه مسئولیت طراحی و تهیه لباس بازیگران را هم بر عهده داشته و از او تحت عنوان طراح صحنه و لباس یاد می‌شود؛ البته این امر بیشتر در داخل کشور ایران رایج است.

در پروژه‌های کوچک، در طراحی لباس‌ها طراح صحنه با کمک و مشورت با کارگردان و گریمور مناسب‌ترین مدل‌ها و طرح‌ها را برای لباس‌های بازیگران را انتخاب و تهیه می‌کند. ولی در پروژه‌های نسبتاً بزرگ، یک گروه شامل سازنده دکور صحنه، دستیار و مسئول لباس زیر نظر طراح صحنه مشغول به فعالیت می‌شوند.

داشتن مهارت‌های خوب و موردقبول در طراحی صحنه، خلاقیت بالا، ایده‌پردازی، سازمان‌دهی خوب فضا و تیم طراحی صحنه، توانایی تحمل فشار کاری و انجام سر وقت کارها از توانایی‌هایی هستند که یک طراح صحنه باید داشته باشد.

تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل طراح صحنه

رشته طراحی صحنه به صورت نیمه متمرکز دانشجو می پذیرد یعنی داوطلبان پس از قبولی در آزمون کتبی باید در مصاحبه و آزمون عملی نیز موفق شوند.

رشته طراحی صحنه از زیرمجموعه های کنکور هنر در انتخاب رشته کنکور سراسری است .طبق دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری ،  پذیرش در رشته طراحی صحنه در دانشگاه های دولتی روزانه ، نوبت دوم ( شبانه ) ، غیرانتفاعی صورت می گیرد .

فارغ التحصیلان رشته طراحی صحنه می توانند وارد این شغل شوند. البته برخی از طراحان صحنه از رشته های دیگر مشابه و نزدیک مانند ارتباط تصویری، معماری داخلی و ... به این حوزه آمده اند.

برای شروع کار علاقه مندان معمولا باید مدتی به عنوان دستیار طراح صحنه فعالیت کرده و یا در پروژه های کوچکتر کار کنند. پس از کسب تجربه و مهارت لازم می توانند به عنوان طراح صحنه و در پروژه های بزرگ کار خود را ادامه دهند.

امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
امکان ادامه تحصیل این رشته تا مقطع کارشناسی ارشد فراهم است

ساعات کاری

شغل طراحی صحنه ساعت کاری مشخص و تعیین‌شده‌ای ندارد. بنا به پروژه‌ای که به عنوان طراح صحنه و لباس در آن مشغول به کار هستید، ساعت‌های کاری می‌تواند گاهی بسیار فشرده و زیاد و در برخی مواقع متعادل باشد.

طراحی‌های اولیه طراحی صحنه و هماهنگی‌های لازم برای تهیه تجهیزات و لوازم موردنیاز را معمولاً در دفتر کاری انجام می‌دهند و در محل اجرای پروژه به پیاده‌سازی آن‌ها می‌پردازند. البته افراد مختلف بسته به پروژه‌ای که در آن مشغول هستند و همچنین کارفرمای کار، ممکن است شرایط متفاوتی برای انجام کار داشته باشند.

وظایف طراح صحنه

- مطالعه فیلمنامه یا نمایشنامه

- صحبت و مشورت با مدیر تولید، کارگردان، گریمور و سایر عوامل در صورت نیاز

- ایجاد ایده های اولیه برای طراحی صحنه مطابق با هدف و بودجه تولید فیلم یا نمایش

- ارائه طرح اولیه به کارگردان برای بررسی بیشتر

- توافق روی طرح نهایی طراحی صحنه پس از مشورت های لازم

- ارائه دستورات و راهنمایی به سایر عوامل صحنه از جمله دستیاران برای پیاده سازی طرح مورد نظر برای صحنه

- خرید یا اجاره تجهیزات و لوازم مورد نیاز

- نظارت و کنترل صحنه در حین فیلمبرداری یا اجرا وانجام تغییرات لازم در صورت لزوم

دانش و مهارت مورد نیاز شغل طراح صحنه

- داشتن شم هنری و علاقه زیاد به این حوزه

- قدرت خلاقیت و تخیل خوب

- مهارت عالی در طراحی

- مهارت های ارتباطی مناسب برای همکاری با سایر عوامل

- توان رهبری گروه طراحی صحنه و لباس

- مهارت سازماندهی

- دقت زیاد و توجه به جزئیات

- توانایی تحمل فشارکاری و انجام به موقع پروژه ها

- داشتن اطلاعات و دانش مربوط به حوزه طراحی و مد

- داشتن انعطاف پذیری لازم جهت انجام تغییرات احتمالی

- آشنایی با فرآیند تولید فیلم و تئاتر 

وضعیت بازارکار و استخدام
طراح صحنه می تواند در پروژه های مختلف تولید فیلم و سریال های تلویزیونی، برنامه های تلویزیونی، فیلم های سینمایی، تئاترها و کنسرت ها فعالیت کند.

تا چند سال قبل نیروی تحصیل کرده و متخصص در این حوزه به اندازه کافی وجود نداشت. ولی هم اکنون نیروی متخصص برای این بخش تربیت شده است. آینده شغلی خوبی نیز پیش روی این طراحان صحنه متخصص قرار دارد. البته رقابت در حوزه استخدام طراح صحنه و نیز یافتن فرصت های شغلی مطلوب و بستن قراردادهای خوب، بسیار شدید است. کار با کارگردانان برجسته و در پروژه های بزرگ، زمینه مناسبی برای کسب تجربه و مهارت برای هر طراح صحنه ای را فراهم می کند.

البته مشکلاتی نیز در این بخش وجود دارد. یکی از مهم ترین آنها نبود دید حرفه ای به طراحی صحنه نزد برخی از مسئولان و یا حتی برخی از کارگردانان و تهیه کنندگان است. در تعدادی از فیلم ها و نمایش ها دیده می شود که برای طراحی صحنه که یکی از عوامل کلیدی موفقیت پروژه می باشد، از افراد غیر متخصص (یا به دلیل روابط یا برای پرداخت هزینه کمتر) استفاده می شود. این امر نه تنها به کیفیت کار لطمه وارد می کند، بلکه امنیت شغلی طراحان صحنه حرفه ای را نیز به خطر می اندازد.

درآمد
اطلاعات و آمار دقیقی از میزان حقوق و درآمد طراح صحنه در کشور در دسترس نمی باشد. در شروع کار که معمولا طراح صحنه به عنوان دستیار فعالیت می کند و یا پروژه های محدودی را می پذیرد، درآمد او نیز کم خواهد بود. به مرور با کسب تجربه و مهارت بیشتر، زمینه های شغلی بهتری پیش روی طراح صحنه قرار می گیرد و به دنبال آن درآمد بالاتری نیز کسب می کند.

در کشور ما معمولا طراحی صحنه و لباس بر عهده طراح صحنه است ولی در کشورهای دیگر استخدام طراح صحنه مجزا انجام شده و این دو از هم تفکیک شده اند. در ادامه درآمد این مشاغل به طور مجزا آورده شده است.

درآمد شغل طراحی صحنه در برخی از کشورهای جهان
آمریکا – متوسط درآمد سالیانه این شغل در سال ۲۰۱۳، ۵۲.۰۰۰ دلار می باشد.

انگلستان – متوسط درآمد سالیانه این شغل در سال ۲۰۱۳، معادل ۴۰.۵۰۰ دلار آمریکا می باشد.

درآمد شغل طراحی لباس در برخی از کشورهای جهان
آمریکا – متوسط درآمد سالیانه این شغل در سال ۲۰۱۳، ۴۲.۳۰۰ دلار می باشد.

استرالیا – متوسط درآمد سالانه این شغل در سال ۲۰۱۳، معادل ۵۱.۰۰۰ دلار آمریکا می باشد.

انگلستان – متوسط درآمد سالانه این شغل در تئاتر در شروع کار معادل ۲۸.۰۰۰ تا ۴۴.۰۰۰ دلار آمریکا می باشد. طراحان باسابقه درآمدهای بیشتری کسب می کنند. در سینما و تلویزیون اگرچه ممکن است برای شروع کار لازم باشد از درآمد پایین شروع کنید، ولی در مجموع طراحان لباس در این بخش نسبت به تئاتر درآمد بیشتری دارند. طراحانی که به صورت مستقل فعالیت می کنند، با توجه به مهارت های فردی و نوع قراردادی که می بندند، درآمدهای متفاوتی دارند.

کانادا – متوسط درآمد سالانه طراح لباس در سال ۲۰۱۳، معادل ۳۷.۳۰۰ دلار آمریکا می باشد. 

شخصیت های مناسب شغل طراح صحنه

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و ... برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.