دانشگاه تربیت مدرس یکی از دانشگاههای سراسری ایران و تنها مرکز تحصیلات تکمیلی جامع دولتی کشور است که در شهر تهران قرار دارد. این دانشگاه در سال ۱۳۶۰ با عنوان مدرسه تربیت مدرس و با هدف تربیت کادر هیئت علمی دانشگاهها بعد از انقلاب فرهنگی، به عنوان تنها دانشگاه تخصصی تحصیلات تکمیلی ایران تاسیس شد و در سال ۱۳۶۱ اقدام به پذیرش دانشجو در رشته مدیریت و برخی از رشتههای علوم انسانی کرد. این مدرسه در سال ۱۳۶۵ به دانشگاه تربیت مدرس ارتقا یافت.
این دانشگاه تنها در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو میپذیرد.
این دانشگاه دارای ۱۷ دانشکده و ۱۵ مرکز پژوهشی در رشتههای مختلف میباشد. دانشکدههای آن:
دانشکده مدیریت و اقتصاد: به دنبال تاسیس دانشگاه تربیت مدرس در سال ۱۳۶۱ فعالیتهای آموزشی و پژوهشی مرتبط با حوزههای مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علم اطلاعات و دانششناسی در دانشکده علوم انسانی آغازشد. در سال ۱۳۸۷ براساس برنامه راهبردی دانشگاه، دانشکده مدیریت و اقتصاد، اولین مجوز راه اندازی دانشکده از بین دانشکدههای جدیدالتاسیس را از هیئت امنا دانشگاه اخذ و در سال ۱۳۸۸ با ۸ گروه آموزشی تشکیل شد.
دانشکده حقوق : دانشکده حقوق در سال ۱۳۹۱ تاسیس شد و دارای ۵ گروه علمی حقوق خصوصی، حقوق کیفری و جرمشناسی، حقوق مالکیت فکری، حقوق عمومی و حقوق بینالملل میباشد. قبل از تشکیا دانشکده حقوق، گروههای یادشده در دانشکده علوم انسانی فعال بودهاند.
دانشکده علوم انسانی : این دانشکده در سال ۱۳۶۱ تاسیس گردید. دارای گروههای باستانشناسی، تاریخ، تربیت بدنی، جامعهشناسی، جغرافیا و برنامهریزی شهری، جغرافیا و برنامهریزی روستایی، جغرافیای طبیعی، جغرافیای سیاسی، دروس مدرسی، روابط بینالملل، روانشناسی، آموزش زبان انگلیسی، زبان روسی، زبان فرانسه، زبان و ادبیات عربی، زبان و ادبیات فارسی، علوم قرآن و حدیث، فلسفه و حکمت و منطق، زبانشناسی، سنجش از دور، علوم تربیتی، علوم سیاسی و مطالعات زنان میباشد که هر یک از گروههای یاد شده دارای چندین گرایش هستند. این دانشکده دارای کتابخانه تخصصی خود بوده که تنها کتابخانه درون دانشکده ای دانشگاه تربیت مدرس میباشد. در حال حاضر سه آزمایشگاه روانشناسی، تربیت بدنی و سنجش از دور و علوم جغرافیا و ۶ کارگاه در دانشکده مشغول فعالیت است. همچنین این دانشکده دارای مجلات تخصصی علمی پژوهشی است؛ شامل: ۱. جستارهای زبانی ۲. جامعهشناسی تاریخی ۳. مطالعات ترجمه قرآن وحدیث ۴. دراسات فی العلوم الانسانیه ۵. پژوهشهای ادبیات تطبیقی ۶. برنامهریزی و آمایش فضا ۷. فرهنگ و ادبیات عامه ۸. پژوهشهای مدیریت در ایران ۹. پژوهش نامه علم دینی ۱۰. نقد ادبی ۱۱. پژوهشهای حقوق تطبیقی 12. The International Journal of Humanities است.
دانشکده علوم پایه : در سال ۱۳۶۰ دانشکده علوم پایه با راه اندازی رشتههای ریاضی، زمینشناسی، زیستشناسی، شیمی و فیزیک آغاز به کار کرد. با افزایش کادر هیئت علمی و پذیرش دانشجو و گسترش رشتههای مورد نیاز، دانشکده به دانشکدههای علوم ریاضی، علوم زیستی، فنآوریهای برتر و علوم پایه تبدیل شد. در حال حاضر دانشکده علوم پایه شامل بخشهای زمینشناسی، شیمی و فیزیک میباشد. بخش زمینشناسی در چهار گروه پترولوژی، تکتونیک، زمینشناسی اقتصادی و زمینشناسی مهندسی فعالیت دارد. بخش شیمی در چهار گروه آلی، تجزیه، معدنی و شیمی فیزیک فعالیت دارد. بخش فیزیک نیز شامل سه گروه فیزیک اتمی مولکولی، فیزیک ماده چگال و فیزیک ذرات میباشد.
دانشکده علوم پزشکی: دانشکده علوم پزشکی در ۱۳۶۲ با پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد در رشتههای مختلف علوم پزشکی تاسیس شد و اولین دوره دانشجویان آن در ۱۳۶۴ فارغالتحصیل شدند. در ۱۳۶۷دوره دکترا در پنج رشته علوم پزشکی شامل انگلشناسی، آناتومی، باکتریشناسی و بیوشیمی راه اندازی شد. دانشکده علوم پزشکی دارای ۲۱ گروه آموزشی است. آزمایشگاههای دانشکده علوم پزشکی شامل آزمایشگاه ایمنیشناسی، آزمایشگاه انگلشناسی، باکتریشناسی، بیوتکنولوژی، بیوشیمی بالینی، ژنتیک پزشکی، سمشناسی، علوم تشریح، فیزیک پزشکی، فیزیولوژی، فیزیوتراپی، قارچشناسی پزشکی، ویروسشناسی پزشکی، خونشناسی و بانک خون، آزمایشگاه مهندسی بهداشت محیط، آزمایشگاه مهندسی بهداشت حرفه ای، آزمایشگاه حیوانات و آزمایشگاه عمومی (مرکزی) میباشد.
دانشکده علوم ریاضی : دانشکده علوم ریاضی متشکل از گروههای آمار، ریاضی محض، ریاضی کاربردی و علوم کامپیوتر است که از سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را در محل دانشکده علوم پایه آغاز نمود. سابقه تاسیس این دانشکده به سال ۱۳۶۳ و برپایی گروههای آمار، ریاضی کاربردی (گرایش آنالیز عددی) و ریاضی محض برمیگردد. همچنین از سال ۱۳۸۵ در گروه ریاضی محض در مقطع کارشناسیارشد و از سال ۱۳۸۷ در رشته علوم کامپیوتر در مقطع کارشناسیارشد دانشجو پذیرش کرد.
دانشکده علوم زیستی : فعالیتهای آموزشی و پژوهشی مرتبط با علوم زیستی در دانشکده علوم پایه در دو گروه علوم گیاهی و ژنتیک از سال ۱۳۶۶ آغاز گردید. در سال ۱۳۶۷ گروه بیوشیمی ـ بیوفیزیک نیز به این مجموعه اضافه گردید و پس از آن در سال ۱۳۷۲ یک بخش با عنوان بخش زیستشناسی شامل چهار گروه علوم گیاهی، ژنتیک، بیوشیمی و بیوفیزیک شکل گرفت. در سال ۱۳۸۶ رشته نانوبیوتکنولوژی نیز به این مجموعه اضافه شد. در ۱۳۸۸ بخش زیستشناسی به دانشکده علوم زیستی اضافه شد.
دانشکده علوم و فناوریهای بین رشتهای : هدف از تغییر ماموریت دانشکده فناوریهای برتر به دانشکده علوم و فناوریهای بین رشتهای در دانشگاه تربیت مدرس ایجاد گروههای علمی (آموزشی و پژوهشی) بین رشتهای مرتبط با فناوریهای راهبردی و برای همگرایی و همافزایی فعالیتهای علمی بین رشتهای در دانشگاه و در راستای افقهای ترسیم شده در طرح راهبردی دانشگاه میباشد. بر این اساس این دانشکده به عنوان محل انجام فعالیتهای بین رشتهای ویژه تعیین میگردد. حوزههای مدنظر برای این مرکز در موضوعات بین رشتهای از قبیل سیستمها و مواد پیشرفته، انرژیهای نو و فناوریهای زیستی و پزشکی میباشد.
دانشکده فنی و مهندسی : دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه تربیت مدرس در سال ۱۳۶۲ با فعالیت در سطح کارشناسیارشد تاسیس یافت و در سال ۱۳۶۹ با پذیرش دانشجو در مقطع دکترای تخصصی فعالیت خود را توسعه داد. در سالیان اخیر همراه با افزایش تعداد دانشجویان، در راستای بهبود کیفیت خدمات آموزشی و پژوهشی به تدریج دانشکدههای مهندسی برق و کامپیوتر، مهندسی عمران و محیط زیست، مهندسی شیمی، مهندسی مکانیک و مهندسی صنایع و سیستمها مستقل شدند.
دانشکده کشاورزی : دانشکده کشاورزی در سال ۱۳۶۱ تاسیس گردید. مکان استقرار اولیه این دانشکده در دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید دکتر بهشتی بود، این دانشکده در سال ۱۳۶۲ در دوازده رشته کشاورزی (آبیاری و زهکشی، اصلاح نباتات، اقتصاد کشاورزی، باغبانی، بیماریشناسی گیاهی، تاسیسات آبیاری، ترویج و آموزش کشاورزی، حشرهشناسی کشاورزی، خاکشناسی، دامپروری، زراعت و مکانیک ماشینهای کشاورزی) و شش رشته منابع طبیعی به تربیت دانشجو پرداخت. در سال ۱۳۶۳ به محل فعلی دانشگاه تربیت مدرس در دانشکده علوم انسانی مستقر و تمامی رشتههای آن فعال گردید. در سال ۱۳۷۲ به محل فعلی دانشکده (کیلومتر ۱۷ اتوبان تهران کرج) منتقل شد. درحال حاضر این دانشکده دارای حدود ۴۰ هکتار زمین، ۵ هکتار مزارع اصلاح شده، ۲۴۵۲۰ متر مربع بنا (ساختمان)، استخر، باشگاه ورزشی و خوابگاههای دانشجویی میباشد.
دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی : دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی به دلیل ماهیت رشتهها در کنار دریای خزر و جنگلهای شمال کشور در محیطی بالغ بر ۷۰ هکتار (در دو بخش ساحلی و جنگلی) در شهرستان نور استان مازندران از سال ۱۳۶۹ فعالیت خود را آغاز کردهاست. این دانشکده در ۲۰ گرایش تحصیلی در قالب ۹ گروه آموزشی به شرح: ۱. آبخیزداری ۲. محیط زیست ۳. مرتعداری ۴. علوم و صنایع چوب و کاغذ ۵. تکثیر و پرورش چوب و کاغذ ۵. تکثیر و پرورش آبزیان ۶. فرآوری محصولات شیلاتی ۷. زیستشناسی دریا ۸. فیزیک دریا ۹. علوم و مهندسی جنگل فعال میباشد. این دانشکده علاوه برداشتن آزمایشگاههای مجهز، دارای یک جنگل آموزشی پژوهشی به مساحت ۱۸۷۰ هکتار در منطقه ملاکلا با فاصله ۲۵ کیلومتری از محل دانشکده میباشد. دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دارای دو مجله علمی پژوهشی با عناوین علوم و فنون شیلات به فارسی و ecopersia به انگلیسی میباشد.
دانشکده برق و کامپیوتر : دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تربیتمدرس در طول نزدیک به سه دهه فعالیت، دورههای کارشناسیارشد و دکتری را در گرایشهای اصلی مهندسی برق و کامپیوتر عرضه نمودهاست. این گرایشها شامل: الکترونیک، کامپیوتر، کنترل، قدرت، مخابرات، مهندسی پزشکی و گرایشهای جدید بین رشتهای نانوالکترونیک، فناوری اطلاعات و فناوری ارتباطات و اطلاعات میباشد. در راستای افزایش قابلیتهای پژوهشی دانشجویان در فرایند انجام پروژهها "مرکز ملی مطالعات و برنامه ریزی شبکههای قدرت"،"مرکز نوآوری سامانههای ارتباطی سیار" و "مرکز تحقیقات مبارزه با هرزنامه" در این مجموعه مشغول به فعالیت هستند.
دانشکده مهندسی شیمی : دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه تربیت مدرس، به عنوان تنها دانشکده تحصیلات تکمیلی مهندسی شیمی در کشور در سال ۱۳۶۲ تاًسیس شد. رسالت اصلی این دانشکده، تربیت نیروهای متخصص و کارآمد در سطح کارشناسی ارشد و دکترا به منظور رفع نیازهای آموزشی-پژوهشی و صنعتی کشور در زمینههای فرآیندهای مهندسی شیمی، نفت و پتروشیمی، مهندسی پلیمر، زیست فناوری و زیست پزشکی بودهاست.
دانشکده مهندسی صنایع و سیستمها : مهندسی صنایع از اولین گروههای تشکیل دهنده دانشکده مهندسی دانشگاه تربیت مدرس بود که در سال ۱۳۶۳ اولین دوره تحصیلات تکمیلی مهندسی صنایع در ایران را راه اندازی کرد. در مدت کوتاهی پس از تاسیس، گروه مهندسی صنایع با سه گروه مهندسی صنایع، مدیریت سیستم و بهرهوری، و مهندسی سیستمهای اقتصادی - اجتماعی ارتقاء یافت. گروه مهندسی فناوری اطلاعات نیز بعداً به گروههای بخش اضافه شد. در سال ۱۳۶۸، اولین دوره دکترای مهندسی صنایع کشور توسط بخش مهندسی صنایع آغاز گردید و اولین مدرک دکترای مهندسی صنایع کشور در سال ۱۳۷۵ داده شد. در سال ۱۳۹۴ بر اساس توانمندیها و دستاوردهای بخش مهندسی صنایع، هیئت امنای دانشگاه تربیت مدرس با ارتقای سازمانی آن به دانشکده مهندسی صنایع و سیستمها موافقت نمود و بدین ترتیب زمینه برای رشد هرچه بیشتر این واحد علمی فراهمتر شد.
دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست : دانشکده مهندسی عمران و محیطزیست دانشگاه تربیت مدرس فعالیت خود را با هدف تربیت اعضای هیئت علمی و متخصصان مطلع و آگاه در زمینه مهندسی عمران از سال ۱۳۶۱ آغاز کرد. ارائه خدمات علمی و پژوهشی در دوره تحصیلات تکمیلی با هدف تولید علم و رفع نیازهای کشور از برنامههای مهم این دانشکده بوده و هست. از پتانسیلهای این دانشکده میتوان به ایجاد ۹ گروه تخصصی در زمینههای مختلف مهندسی عمران و محیطزیست، پژوهشکده آب، مرکز تحقیقات و روسازی، مرکز کامپیوتر، کتابخانه، ۶ آزمایشگاه، مجله علمی پژوهشی، دهها کتاب تالیفی و ترجمهای و صدها مقاله علمی پژوهشی بینالمللی اشاره نمود. برگزاری کنفرانس در دانشکده مانند کنفرانس بینالمللی مهندسی عمران نیز ازجمله سایر فعالیتهای این دانشکده است.
دانشکده هنر و معماری : دانشکده هنر مسئولیت آموزش دانشجویان تحصیلات تکمیلی را در رشتههای هنرهای تجسمی، هنرهای نمایشی و اجرایی، معماری و شهرسازی، مدیریت پروژه و هنرهای اسلامی بر عهده دارد. دانشکده هنر برای کلیه دانشجویان خود مجموعهای از مهارتهای فنی و بینش فرهنگی لازم برای طی دورههای آموزش حرفهای هنر، پژوهشهای دانشگاهی، مدرسی یا اجرایی را مهیا کردهاست. برخی از دورههای کارشناسیارشد این دانشکده پیرو مبانی مطالعات نظری در رشتههای مرسوم دانشگاهی ارائه شده، حال آنکه برخی دیگر از طریق دورههای آموزشی میان رشتهای، دانشجویان را به افقهای نوینی از تحقیقات تازه سوق داده و توانمندیهای حرفهای آنها را برای ورود به عرصه کار و صنعت تقویت میکنند.
دانشکده مهندسی مکانیک : دانشکده مکانیک در ۱۳۶۲ آغاز به کار کرده و به مدت سی سال یکی از بخشهای دانشکده فنی و مهندسی بودهاست. دانشکده مهندسی مکانیک در سال ۱۳۹۲ مستقل شد و هماکنون دارای چهار گرایش تبدیل انرژی، ساخت و تولید، طراحی کاربردی و هوافضا است. این دانشکده دارای ۲۳ آزمایشگاه و کارگاه در زمینههای مختلف نظیر دینامیک سیالات محاسباتی، شبیهسازی احتراق، جریانهای دوفازی، مکاترونیک، پیشرانش و غیره است.